Troost en hoop

Troost en hoop zijn belangrijke hulpbronnen als je leven ontregeld raakt door ziekte. Maar beide zijn ook  “grote” woorden, wat betekenen ze precies?  Waar gaat het concreet om? En hoe resoneren die woorden bij een arts?

“Altijd troosten”

“Geneeskunde is soms genezen, vaak verlichten en altijd troosten”. Dit is een veel gebruikte uitspraak toegeschreven aan Amboise Paré (1510-1590), een legerarts die op het slagveld vaak niet aan genezen toekwam maar het belang van “er zijn voor iemand” duidelijk voelde. Maar wat is troost?

Psychiater en auteur Dirk de Wachter denkt daar in zijn boek “Vertroostingen” vanuit een persoonlijk perspectief over na, als hij zelf de diagnose kanker krijgt. Waar hij eerst zelf de professionele trooster was, zit hij na de diagnose aan de andere kant van de tafel. Met alle angst en onzekerheid van dien.

Troost kan van het kleine en het goede dichtbij komen: De troost van vriendelijkheid in je directe omgeving. Troost zit’ m niet in het zoeken van oplossingen. Het “niet-weten” is niet op te lossen, maar het helpt om gezien en gehoord te worden in je pijn, je angst en je onzekerheid. Hij beschrijft ook de troost van fysiek aangeraakt worden.

En er is troost te vinden in “het grote”. Hiermee bedoelt hij de kracht en rust die schoonheid kan geven. Schoonheid bijvoorbeeld in de natuur, in de kunst of in de literatuur. Je verbinden met iets wat veel groter is dan jijzelf.

“Actieve hoop”

Tijdens mijn geneeskunde-opleiding (en ik denk ook de generaties na mij) kregen we ingeprent: “je mag een patiënt geen valse hoop geven”. Maar wat is valse hoop? Hoop kan innerlijke kracht mobiliseren, maar kan je ook kwetsbaar maken voor profiteurs en veel energie (en soms geld) kosten. Soms is het echt zonneklaar dat iemand een hopeloze prognose heeft maar in veel gevallen rollen we statistische kennis uit over een individu. En statistiek gaat over “de kans op”.

Ik vond wat mooie handvaten in het boek: Actieve hoop, van Chris Johnstone (arts) en Joanna Macy (ecoloog). Dit boek is vooral geschreven voor hen die zich hopeloos en machteloos voelen door de klimaatveranderingen en geopolitieke ontwikkelingen. Toch kan je, ook bij ziekte, zeker wat hebben aan hun inzichten. Actieve hoop vraagt er niet om hoopvol te zijn maar nodigt uit om onder woorden te brengen waar je op hoopt of wat je verlangen is. Vervolgens formuleer je wat een eerste stap zou kunnen zijn om in de richting van dat verlangen te bewegen. Zij beschrijven een spiraal van hoop en vertrouwen als volgt:

• Begin met tijd nemen om contact te maken met wat er wel mooi en goed is ( b.v. “een plaats waar ik graag ben is…, iets wat ik graag doe is…., een persoon die belangrijk voor mij is……”)
• Geef jezelf vervolgens tijd en ruimte om stil te staan bij wat er pijnlijk is (b.v.: “als ik denk aan de ziekte van mijn partner dan ben ik verdrietig omdat…. , als ik bedenk dat ik nooit meer kan lopen dan breekt mijn hart omdat…”). Ademhaling kan helpen om niet te verdrinken in de pijn. Tekenen, schrijven, of het delen met een ander, kan ook verlichten.
• Kijk “met nieuwe ogen” (b.v.: wie ben ik, wat kan ik, met wie voel ik mij verbonden?). Hiermee kan je als het ware een groter zelf voelen.
• Ga over tot actie: wat kan een eerste stap zijn? ( “ik geef mezelf kracht door…., ik put kracht uit….”) Dit hoeft niets groots te zijn, maar iets waardoor je in beweging komt in een richting die jou kracht geeft. Die kracht kan uit jezelf komen maar ook uit verbinding met anderen, en soms herkenning bij anderen.

En zo verder: niet in een cirkel maar als spiraal, waarbij je telkens een beetje verder komt.

Beide boeken onderstrepen het belang van zowel het kleine (het luisterend oor van iemand dichtbij, de kleine stappen in een richting die jou kracht geeft) als het grote: het deel uitmaken en verbinding voelen met iets groters dan jezelf (een gemeenschap, de natuur, onze aarde).

In mijn praktijk “het Huis van M” is ruimte voor het persoonlijke verhaal en de persoonlijke behoefte van mensen met ernstige en/of chronische ziekte. En er is met nadruk ook ruimte voor mantelzorgers om voor zichzelf te komen en stil te staan bij wat er voor hén nodig is.

Op mijn website www.hethuisvanm.nl kun je hier meer over lezen én vind je boekentips met een korte beschrijving. Boeken voor inspiratie en aanmoediging