Gezonder leven: 5 tips voor aanstekelijke boeken

Stel: je bent ziek of je wilt om een andere reden gezonder leven. Je zoekt informatie. Er is zoveel geschreven, misschien weet je niet goed waar je moet beginnen. En informatie kan ook nog eens behoorlijk tegenstrijdig zijn. Ik wil je op weg helpen met een aantal boeken over gezonder leven die heel nuchter en praktisch zijn, én aanstekelijk.

Vaak ligt het focus op gezonde(re) voeding. Hoe kan je door gezonder eten ziekte voorkómen. Of, als je ziek bent: hoe kan je door gezonder eten je ziekte beïnvloeden én het gezonde deel van jezelf sterker maken.

Maar gezonde leven is méér: aanpakken van chronische stress, meer bewegen, goed slapen. En: heb je een fijne sociale omgeving (gezin, werk, vriendenkring) en loop je in jouw leven op een pad wat je energie en zingeving biedt?

De boeken die ik aanraad zijn boeken die ik zelf goed leesbaar, inhoudelijk interessant, goed onderbouwd, én niet te prekerig vind. Boeken die niet te makkelijk willen “scoren”. Boeken die “empowering” (wat hoop ik dat daar nog eens een fijn Nederlands woord voor gevonden wordt!) zijn. Boeken met diepgang maar naar mijn inschatting ook voor een geïnteresseerde leek goed leesbaar.

Pema Chödrön: “Start where you are”

Wat is dat een wijze raad en wat vergeten we het vaak. Met alleen goede voornemens en stippen op de horizon kom je er niet. Dik, dun, depressief, ziek of moe: “start where you are” maakt je intenties realistisch. In dit zinnetje ligt acceptatie van jezelf en de situatie waar je in zit, maar “start where you are” maakt ook dat je er bij stil staat wat je nu al in jezelf aan kracht hebt om mee te werken. Ook als je niets hebt met meditatie, alleen de titel is al waardevol.

Jacqui van Kemenade: leefstijl op recept

Dit boek is heel bruikbaar voor mensen die meer willen snappen van het “metabool syndroom”. Dit cluster aan ziektes omvat overgewicht, diabetes type 2, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, en soms slaap apneu. Jacqui van Kemenade is huisarts en heeft veel ervaring met dit metabool syndroom. Zij merkte dat bij een groot deel van mensen met het metabool syndroom een aanpak via leefstijl effectiever is dan een aanpak met pillen. Ze focust op voeding, beweging, stress en slaap. Ze legt het echt goed uit, in een nuchtere stijl, met in haar vervolg boek (een shotje leefstijl) ook meer praktische tips.

Felix Kreier en Maarten Biezeveld: De hamster in je brein

Supernuttig boek m.n. voor mensen die willen afvallen en in een cirkel zitten waarin het maar niet wil lukken. In het lichaam heeft de hypothalamus (een belangrijk regelcentrum in de hersenen) als het ware een thermostaat functie, die erop gericht is alles bij het oude te houden. Zijn er te snelle veranderingen (bv te snel afvallen), dan komt er vanuit het lichaam een tegenreactie om die verandering te compenseren (b.v. door vet vasthouden, hormonaal meer hongergevoel opwekken, stofwisseling vertragen). Eeuwen geleden was dat een nuttige en soms levensreddende reactie, maar in een wereld van overvloed gaat dit compensatie mechanisme zich tegen je keren. Zo ontstaat het jo-jo effect. Hoe geleidelijker de verandering, hoe groter de kans van slagen omdat de hypothalamus dan niet in een alarmstand gaat staan.

James Nestor: Het nieuwe ademen

Ademhaling: in de hele geneeskunde nog een ondergeschoven kindje. Dat wil zeggen: de invloed van ademhaling in het dagelijks leven op je bloeddruk, je stress-niveau, en je immuunsysteem. De schrijver van het boek is een oververmoeide uitgebluste journalist die door zijn huisarts op adem-cursus wordt gestuurd. Dit blijkt een eye-opener. Het wordt het begin van een literatuur studie en een tour langs ademhalings-experts. Hij wordt hoofdpersoon in zijn eigen experimenten en ervaart zelf hoe beroerd je je voelt als je niet door de neus kan ademhalen. Aan het eind van het boek vind je praktische ademhalingsoefeningen, waaronder ook een uitleg van ademhaling á la de Wim Hof methode.

Pierre Capel: het emotionele DNA

Hier begeef ik mij een beetje op glad ijs. Boek én schrijver zijn niet geheel onomstreden. Het boek is voor veel mensen een eye-opener, anderen vinden dat er te veel “cherry-picking” is geweest bij de selectie van onderbouwende wetenschappelijke studies. De schrijver is emeritus hoogleraar in de immunologie, en door sommigen bekritiseerd vanwege zijn stellingname in het corona debat.

Ik kan echter geen ander boek vinden wat zo’n goede en voor een leek begrijpelijke uitleg geeft over stress,  stresshormonen en de effecten daarvan. Ook zijn uitleg over stofwisseling, ontsteking en het immuunsysteem is echt goed. Verder maakt hij heel helder wat het verschil is tussen genetica (welke genen heb je van je ouders meegekregen) en epigenetica (genen kunnen “aan” en “uit” gezet worden, oa door verandering in leefstijl en omgeving). Voor al deze informatie is genoeg harde “evidence”. Wil je de basisfysiologie van stress , stofwisseling en afweersysteem leren begrijpen dan is dit dus echt een nuttig  en leesbaar boek

In het tweede deel van het boek, daar waar hij relaties tussen stress en bepaalde ziektes gaat leggen wordt het wat meer speculatief.

Op mijn website www.hethuisvanm.nl vind je sommige van deze, én andere boeken met een korte beschrijving. Boeken voor inspiratie en aanmoediging. In Het Huis van M begeleid ik mensen wiens leven overhoop ligt door ziekte.